Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο στους άνδρες και είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιοαγγειακά νοσήματα.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 30% των ανδρών άνω των 50 ετών εμφανίζει αυτή τη μορφή καρκίνου.

Σύμφωνα με την American Cancer Society, περίπου ένας στους οκτώ άνδρες θα εμφανίσει καρκίνο του προστάτη κάποια στιγμή στη ζωή του.

Παρά τα ανησυχητικά αυτά ποσοστά, η πρόγνωση είναι ιδιαίτερα καλή όταν η διάγνωση γίνεται έγκαιρα, με ποσοστά ίασης που φτάνουν σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Τι είναι ο προστάτης και ποιος είναι ο ρόλος του;

Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας που υπάρχει μόνο στους άνδρες. Έχει μέγεθος όσο ένα καρύδι, αλλά με την ηλικία τείνει να μεγαλώνει.

Βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει το ανώτερο τμήμα της ουρήθρας.

Παράγει ένα γαλακτώδες υγρό, το οποίο αποτελεί περίπου το 20–30% του σπέρματος, ενώ παράγει και το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA), μια πρωτεΐνη που χρησιμοποιείται ως δείκτης για την υγεία του αδένα.

Η ανατομική του θέση εξηγεί γιατί, όταν διογκώνεται ή νοσεί, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ούρηση.

Πώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του προστάτη;

Ο καρκίνος ξεκινά από τα αδενικά κύτταρα του προστάτη. Συχνά προηγούνται προκαρκινικές αλλοιώσεις (prostatic intraepithelial neoplasia – PIN), οι οποίες με την πάροδο του χρόνου εξελίσσονται σε κακοήθεια.

Στις περισσότερες περιπτώσεις (περίπου 70%), ο όγκος αναπτύσσεται στην περιφερική ζώνη του οργάνου. Αν δεν εντοπιστεί έγκαιρα, μπορεί να επεκταθεί σε γειτονικές δομές, όπως οι σπερματοδόχες κύστες, και αργότερα να δώσει μεταστάσεις στους λεμφαδένες ή σε απομακρυσμένα όργανα, κυρίως στα οστά.

Παράγοντες κινδύνου

Η εμφάνιση καρκίνου του προστάτη συνδέεται με πολλούς παράγοντες:

• Ηλικία: η συχνότητα αυξάνεται σημαντικά μετά τα 50 έτη.
• Οικογενειακό ιστορικό: άνδρες με συγγενείς πρώτου βαθμού που έχουν νοσήσει διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
• Φυλή και εθνικότητα: παρατηρούνται υψηλότερα ποσοστά σε άνδρες αφρικανικής καταγωγής.
• Διατροφή και παχυσαρκία: διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη, κόκκινο κρέας και χαμηλή σε λαχανικά και φυτικές ίνες συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο.
• Ορμονικοί παράγοντες και τρόπος ζωής: η τεστοστερόνη και άλλες ανδρογόνες ορμόνες παίζουν ρόλο στην εξέλιξη της νόσου.

Συμπτώματα

Στα πρώιμα στάδια, ο καρκίνος του προστάτη δεν δίνει συνήθως συμπτώματα.

Όταν αρχίσουν να εμφανίζονται, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στην ούρηση ή αδύναμη ροή.
• Συχνουρία, ιδιαίτερα τη νύχτα.
• Αίσθημα καύσου ή πόνο κατά την ούρηση.
• Αίμα στα ούρα ή στο σπέρμα.
• Επώδυνη εκσπερμάτιση.
  Σε πιο προχωρημένα στάδια, μπορεί να παρουσιαστεί πόνος στα οστά, ένδειξη μεταστάσεων.

Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση

Η πρόληψη παίζει καθοριστικό ρόλο. Υγιεινή διατροφή με περιορισμό κόκκινου κρέατος και ζωικών λιπαρών, πλούσια κατανάλωση λαχανικών, βιταμινών Ε και D, σεληνίου και λυκοπένης φαίνεται ότι προσφέρουν προστασία.

Ο προληπτικός έλεγχος συνιστάται από την ηλικία των 45–50 ετών και περιλαμβάνει:

• Κλινική εξέταση από ουρολόγο.
• Μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα.
• Δακτυλική εξέταση.
• Υπερηχογράφημα εφόσον χρειαστεί.

Η διάγνωση επιβεβαιώνεται μόνο με βιοψία προστάτη, όπου λαμβάνονται δείγματα ιστού με ειδική βελόνα υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση.

Τρόποι αντιμετώπισης

Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, την ηλικία και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

Οι βασικές επιλογές είναι:

• Ενεργητική παρακολούθηση: σε περιπτώσεις μικρών και βραδέως εξελισσόμενων όγκων.
• Χειρουργική αφαίρεση (ριζική προστατεκτομή): ιδιαίτερα αποτελεσματική στα πρώιμα στάδια, συχνά με πλήρη ίαση.
• Ακτινοθεραπεία: είτε εξωτερική (3D-CRT, IMRT) είτε εσωτερική (βραχυθεραπεία με ραδιενεργούς κόκκους ή καθετήρες).
• Ορμονοθεραπεία: για τη μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης, σε προχωρημένα ή μη χειρουργήσιμα περιστατικά.

Ρομποτική χειρουργική

Η ρομποτική προστατεκτομή με το σύστημα Da Vinci έχει φέρει επανάσταση στη χειρουργική του προστάτη.

Παρέχει τρισδιάστατη μεγέθυνση, απόλυτη ακρίβεια κινήσεων και ελαχιστοποίηση του τραύματος.

Τα πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν μικρότερη απώλεια αίματος, λιγότερο πόνο, ταχύτερη ανάρρωση και καλύτερο λειτουργικό αποτέλεσμα σε σχέση με τις κλασικές τεχνικές.

Συμπέρασμα

Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια συχνή αλλά αντιμετωπίσιμη νόσος, εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα.

Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος, η ενημέρωση και η συνεργασία με τον ουρολόγο αποτελούν τα κλειδιά για την αποτελεσματική πρόληψη και θεραπεία.

Σήμερα, χάρη στις σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους και τις προηγμένες θεραπευτικές τεχνικές, οι πιθανότητες ίασης είναι εξαιρετικά υψηλές.