Οι ουρολοιμώξεις είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα υγείας που καλείται να αντιμετωπίσει ο ουρολόγος στην καθημερινή του πράξη.
Πρόκειται για λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, δηλαδή των νεφρών, των ουρητήρων, της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας, που προκαλούνται κυρίως από μικρόβια και ειδικότερα από βακτήρια.
Παρά το ότι οι περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι επικίνδυνες, εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρότερες επιπλοκές.
Τι είναι οι ουρολοιμώξεις;
Φυσιολογικά, τα ούρα είναι στείρα από μικρόβια. Ωστόσο, τα βακτήρια μπορούν να εισέλθουν στο ουροποιητικό μέσω της ουρήθρας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις απομακρύνονται με την ούρηση.
Όταν όμως καταφέρουν να ξεπεράσουν τους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας, εγκαθίστανται και προκαλούν φλεγμονή.
• Όταν η λοίμωξη αφορά την ουρήθρα, μιλάμε για ουρηθρίτιδα.
• Όταν εντοπίζεται στην κύστη, ονομάζεται κυστίτιδα.
• Όταν τα βακτήρια φτάσουν μέχρι τους νεφρούς, η κατάσταση είναι πιο σοβαρή και ονομάζεται πυελονεφρίτιδα.
Αίτια
Η συχνότερη αιτία είναι το βακτήριο Escherichia coli (E. coli), που ζει φυσιολογικά στο έντερο και ευθύνεται για το 75–80% των λοιμώξεων.
Άλλοι μικροοργανισμοί που εμπλέκονται είναι τα χλαμύδια, το μυκόπλασμα, αλλά και σπανιότερα μύκητες ή ιοί.
Παράγοντες που διευκολύνουν την ανάπτυξη ουρολοιμώξεων:
• Ανατομικοί: Η γυναικεία ουρήθρα είναι πιο κοντή, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να είναι πιο ευάλωτες.
• Κακές συνήθειες ούρησης: αναβολή της ούρησης ή μη πλήρης κένωση της κύστης.
• Σεξουαλικές πρακτικές: οι λοιμώξεις συχνά σχετίζονται με σεξουαλική δραστηριότητα, ιδιαίτερα χωρίς προφυλάξεις.
• Κακή υγιεινή ή χρήση ακατάλληλων σκευασμάτων καθαρισμού.
• Απόφραξη στο ουροποιητικό (π.χ. λίθοι, υπερπλασία προστάτη).
• Ουροκαθετήρας: η μακροχρόνια χρήση του αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου.
• Σακχαρώδης διαβήτης: τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στα ούρα ευνοούν την ανάπτυξη μικροβίων.
• Νευρολογικά προβλήματα που επηρεάζουν την ούρηση.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
• Γυναίκες: πάνω από το 50% θα παρουσιάσουν τουλάχιστον μία ουρολοίμωξη στη ζωή τους.
• Άνδρες άνω των 50 ετών: συνήθως σε συνδυασμό με υπερπλασία προστάτη ή χρόνια προστατίτιδα.
• Έγκυες γυναίκες: έχουν αυξημένο κίνδυνο λόγω πίεσης στο ουροποιητικό και ορμονικών αλλαγών.
• Ηλικιωμένοι και ασθενείς με καθετήρα: παρουσιάζουν συχνά επιπλεγμένες λοιμώξεις.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από την περιοχή που προσβάλλεται:
• Κυστίτιδα: συχνουρία, τσούξιμο ή πόνος στην ούρηση, αίμα στα ούρα, αίσθημα πίεσης χαμηλά στην κοιλιά.
• Πυελονεφρίτιδα: υψηλός πυρετός, ρίγη, πόνος στη μέση ή στα πλευρά, ναυτία, εμετοί.
• Ουρηθρίτιδα: κάψιμο στην αρχή της ούρησης, εκκρίσεις.
• Σε ηλικιωμένους: συχνά εκδηλώνεται άτυπα, με αδυναμία, σύγχυση ή γενική κακουχία.
• Σε άτομα με καθετήρα: το μόνο σημάδι μπορεί να είναι ο πυρετός.
Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
Περίπου 1 στις 5 γυναίκες που έχουν ουρολοίμωξη θα εμφανίσουν υποτροπή μέσα σε λίγους μήνες.
Υποτροπιάζουσες θεωρούνται όταν συμβαίνουν πάνω από 3 επεισόδια τον χρόνο.
Στους άνδρες είναι λιγότερο συχνές, αλλά όταν εμφανιστούν συνδέονται με υποκείμενη πάθηση (π.χ. χρόνια προστατίτιδα, υπερτροφία προστάτη).
Ουρολοιμώξεις στην εγκυμοσύνη
Η εγκυμοσύνη αυξάνει τον κίνδυνο ουρολοιμώξεων, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε πυελονεφρίτιδα.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο (πρόωρο τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης).
Για τον λόγο αυτό, οι τακτικές εξετάσεις ούρων είναι απαραίτητες και η θεραπεία πρέπει να γίνεται πάντα υπό την καθοδήγηση του γιατρού.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με:
• Γενική ούρων (αναδεικνύει την παρουσία λευκοκυττάρων, ερυθρών και μικροβίων).
• Καλλιέργεια ούρων (δείχνει το υπεύθυνο μικρόβιο και ποια αντιβιοτικά το καταπολεμούν – αντιβιόγραμμα).
• Υπερηχογράφημα και άλλες εξετάσεις σε υποτροπές ή επιπλεγμένες λοιμώξεις.
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο και τη βαρύτητα της λοίμωξης.
• Απλή κυστίτιδα: αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά για λίγες ημέρες, σε συνδυασμό με αυξημένη λήψη υγρών.
• Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις: μπορεί να χρειαστεί χαμηλή δόση αντιβιοτικού για μεγάλο διάστημα ή λήψη μετά τη σεξουαλική επαφή.
• Πυελονεφρίτιδα ή επιπλεγμένες λοιμώξεις: απαιτούν συχνά νοσηλεία, ενδοφλέβια αγωγή και διερεύνηση για τυχόν απόφραξη στο ουροποιητικό.
• Λοιμώξεις στους άνδρες: χρειάζονται πάντα προσεκτική διερεύνηση και μακρύτερη διάρκεια θεραπείας.
Πρόληψη
Η πρόληψη παίζει καθοριστικό ρόλο, ειδικά σε όσους έχουν συχνές υποτροπές.
• Κατανάλωση άφθονων υγρών.
• Ούρηση με την πρώτη επιθυμία, χωρίς αναβολή.
• Ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή.
• Σωστός καθαρισμός της γεννητικής περιοχής (από μπροστά προς τα πίσω στις γυναίκες).
• Αποφυγή χρήσης καθετήρα όπου δεν είναι απολύτως απαραίτητος.
• Σε κάποιες περιπτώσεις, η λήψη συμπληρωμάτων με Cranberry μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επεισοδίων.
Οι ουρολοιμώξεις είναι πολύ συχνές, ιδιαίτερα στις γυναίκες, και αν και τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζονται εύκολα, δεν πρέπει να υποτιμώνται.
Με την έγκαιρη διάγνωση, τη σωστή θεραπεία και την υιοθέτηση απλών προληπτικών μέτρων, οι ασθενείς μπορούν να απαλλαγούν από τα ενοχλητικά συμπτώματα και να αποφύγουν τις υποτροπές ή τις επιπλοκές.
Το σημαντικότερο μήνυμα είναι ότι οι ουρολοιμώξεις αντιμετωπίζονται.
Η σωστή συνεργασία με τον ουρολόγο είναι το κλειδί για να επανέλθει η καθημερινότητα χωρίς περιορισμούς.
